Το νομικό καθεστώς της αλληλέγγυας ευθύνης είναι παλαιό και έχει τροποποιηθεί πολλαπλώς με αποτέλεσμα να ανακύπτουν ζητήματα διαχρονικού δικαίου, αλλά και σύγχυση στους φορολογούμενους.

Τα κυριότερα από αυτά τα ζητήματα μπορούμε να τα σκιαγραφήσουμε με βάση τις σκέψεις της υπ’ αριθμ. 355/2023 απόφασης της Ολομέλειας του ΣτΕ.

Ξεκινώντας λοιπόν, από το καθεστώς του παλαιού ΚΦΕ (ν. 2238/1994) επισημαίνουμε ότι ο Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος ρύθμιζε στην παράγραφο 1 του άρθρου 115 τα ζητήματα της προσωπικής και αλληλέγγυας ευθύνης των διοικούντων ανώνυμες εταιρείες και συνεταιρισμούς.

Εν συνεχεία, τα ζητήματα της αλληλέγγυας ευθύνης των διοικούντων νομικά πρόσωπα ρυθμίσθηκαν στο άρθρο 50 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ν. 4174/2013), από την έναρξη ισχύος του οποίου (1-1-2014) καταργήθηκαν οι διατάξεις του παλαιού Κ.Φ.Ε.

Ακολούθως, με τις διατάξεις του άρθρου 34 του ν. 4646/2019 αντικαταστάθηκαν οι παράγραφοι 1 και 2 του ανωτέρω άρθρου 50 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας. Με τις νέες διατάξεις του άρθρου 34 του ν. 4646/2019 τροποποιήθηκαν επί το επιεικέστερον οι προϋποθέσεις γένεσης της προσωπικής και αλληλέγγυας ευθύνης για τις φορολογικές οφειλές νομικών προσώπων και ορίσθηκε ότι, πέραν της ιδιότητας των προσώπων αυτών, ως εντεταλμένων στη διοίκηση των νομικών προσώπων, πρέπει να συντρέχουν στο πρόσωπό τους σωρευτικώς οι αναφερόμενες στο άρθρο 34 του ν. 4646/2019 προϋποθέσεις.

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του νόμου αυτού, με τις νέες ρυθμίσεις «αποκαθίσταται μια εύλογη ισορροπία ανάμεσα στην ευθύνη του πρωτοφειλέτη νομικού προσώπου/νομικής οντότητας και στην αλληλέγγυα ευθύνη των ασκούντων πραγματική διοίκηση για την εξόφληση των υποχρεώσεων του πρώτου προς το Δημόσιο» και «η αλληλέγγυα ευθύνη περιορίζεται στα πρόσωπα που πράγματι άσκησαν διοίκηση και ως εκ τούτου είχαν τη δυνατότητα να ενεργούν στο όνομα και για λογαριασμό του νομικού προσώπου/οντότητας, δηλαδή ήταν εξουσιοδοτημένα να εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις που βάρυναν το τελευταίο, συμπεριλαμβανομένης και της εξόφλησης του φόρου εισοδήματος του παρακρατούμενου φόρου, κάθε επιρριπτόμενου φόρου, του ΦΠΑ και του ΕΝΦΙΑ».

Εξάλλου, με τη μεταβατική διάταξη της παραγράφου 29 του άρθρου 66 του ν. 4646/2019 επεκτάθηκε η εφαρμογή των νεωτέρων ευμενέστερων ρυθμίσεων και στις περιπτώσεις των οφειλών οι οποίες είχαν βεβαιωθεί πριν από την έναρξη ισχύος του ν. 4646/2019 (12-12-2019), καθώς και σε εκκρεμείς υποθέσεις οφειλών. Προς τούτο παρασχέθηκε στον φερόμενο ως ευθυνόμενο για την εξόφληση των ως άνω βεβαιωμένων έως 12-12-2019 οφειλών του νομικού προσώπου, προθεσμία υποβολής αιτήσεως στην φορολογική διοίκηση, με την οποία δύναται να προβάλει ότι δεν συντρέχουν στο πρόσωπό του οι προβλεπόμενες προϋποθέσεις της προσωπικής και αλληλέγγυας ευθύνης, φέροντας το σχετικό βάρος απόδειξης των ισχυρισμών του αυτών.

Σχετικά με την διαφορά που προκαλείται από την αμφισβήτηση της απορριπτικής απόφασης ή της σιωπηρής απόρριψης της ανωτέρω αιτήσεως πρόκυψαν ερμηνευτικά ζητήματα, τα οποία επέλυσε η Ολομέλεια του ΣτΕ στην σχολιαζόμενη απόφαση. Συγκεκριμένα το Δικαστήριο έκρινε:

Επειδή, ενόψει του ότι το αντικείμενο της προσφυγής που παρέχεται -κατά τα ανωτέρω- στους διοικούντες νομικά πρόσωπα από την προαναφερθείσα μεταβατική διάταξη περιορίζεται στη διαπίστωση της συνδρομής ή μη των προϋποθέσεων της -κατά το στάδιο εισπράξεως και όχι βεβαιώσεως του φόρου- ευθύνης αυτών βάσει της νεώτερης ευμενέστερης ρύθμισης του άρθρου 34 του ν. 4646/2019, εφαρμοστέες, κατά την έννοια της ανωτέρω διατάξεως, είναι, όσον αφορά στο αρμόδιο για την εκδίκαση της διαφοράς δικαστήριο και το απαιτούμενο παράβολο, οι διατάξεις που ισχύουν για τις διαφορές που αναφύονται κατά την είσπραξη δημοσίων εσόδων, ήτοι το άρθρο 218 του Κ.Δ.Δ. για το αρμόδιο δικαστήριο και το άρθρο 277 παρ. 2 περ. α΄ του αυτού Κώδικα αναφορικά με το παράβολο.

Εφαρμοστέες λοιπόν, στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι οι διατάξεις του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας περί ανακοπών.