Το παρακάτω άρθρο επικαιροποιήθηκε και για λόγους διευκόλυνσης διακρίνεται σε τρία μέρη: α) Το νομικό πλαίσιο για τις ώρες κοινής ησυχίας β) Η συγκέντρωση αποδεικτικών μέσων και γ) Η νομολογία των δικαστηρίων: προστασία νομής και κυριότητας, προστασία προσωπικότητας.

Τηλέφωνο: 210 88 41 404, Fax: 210 82 52 757

3ης Σεπτεμβρίου 51 – 10433 Αθήνα

mail to: pikramenoslaw@gmail.com

Για επείγουσες υποθέσεις οποιαδήποτε ημέρα και ώρα μπορείτε να μας στέλνετε τα στοιχεία επικοινωνίας σας μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.

Το νομικό πλαίσιο για τις ώρες κοινής ησυχίας

Οι ώρες κοινής ησυχίας προσδιορίζονται στο Αστυνομικό Διάταγμα 3/1996, ως εξής: Κατά τη θερινή περίοδο από 15.00 έως 17.30 και από 23.00 έως 07.00. Κατά τη χειμερινή περίοδο από 16.30 ως 17.30 και από 22 00 έως 07.30.  Ως θερινή περίοδος λογίζεται το χρονικό διάστημα από την 1η Απριλίου έως, την 30η Σεπτεμβρίου και ως χειμερινή το χρονικό διάστημα από την 1η Οκτωβρίου έως την 31η Μαρτίου.

Κατά την διάρκεια των ωρών κοινής ησυχίας υπάρχουν συγκεκριμένες απαγορεύσεις στο άρθρο 1 του εν λόγω Αστυνομικού Διατάγματος, που έχουν ως στόχο την αποτροπή ορισμένων θορυβωδών καταστάσεων. Πέραν, όμως, των απαγορεύσεων αυτών στο άρθρο 2 προσδιορίζονται ορισμένοι κανόνες, που ισχύουν καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνεται η υποχρέωση των κατόχων κατοικιδίων ζώων ή πτηνών να λαμβάνουν κάθε πρόσφορο μέτρο, ώστε αυτά να μην διαταράσσουν με οποιοδήποτε τρόπο την ησυχία των περιοίκων.

Εξάλλου, σύμφωνα με το άρθρο 8 του ν. 4039/2012 επιτρέπεται η διατήρηση δεσποζόμενων ζώων συντροφιάς σε κάθε κατοικία. Στις πολυκατοικίες, που αποτελούνται από δύο διαμερίσματα και πάνω, επιτρέπεται η διατήρηση δεσποζόμενων ζώων συντροφιάς σε κάθε διαμέρισμα με την προϋπόθεση ότι αυτά: α) διαμένουν στο ίδιο διαμέρισμα με τον ιδιοκτήτη τους ή τον κάτοχο τους, β) δεν παραμένουν μόνιμα στις βεράντες ή στους ανοιχτούς χώρους του διαμερίσματος, γ) η παραμονή στα διαμερίσματα πολυκατοικιών τελεί υπό την επιφύλαξη της τήρησης των κανόνων ευζωίας, των υγειονομικών διατάξεων και των αστυνομικών διατάξεων περί κοινής ησυχίας και δ) έχουν ελεγχθεί ηλεκτρονικά, έχουν σημανθεί, καταγραφεί και φέρουν βιβλιάριο υγείας. Επιτρέπεται, επίσης. η διατήρηση ζώων συντροφιάς, που έχουν σημανθεί και καταχωρισθεί νομίμως και φέρουν βιβλιάριο υγείας, στις μονοκατοικίες με την προϋπόθεση ότι τηρούνται οι κανόνες καλής μεταχείρισης και ευζωίας των ζώων, καθώς και οι ισχύουσες υγειονομικές διατάξεις και οι αστυνομικές διατάξεις περί κοινής ησυχίας.

Προσθήκη (19-11-2019) – άρθρο 10 του Νόμου 4637/2019 – Διατάραξη ησυχίας/ επαναφορά ποινικής διάταξης

Όλες οι παραβάσεις των προεδρικών διαταγμάτων της παραγράφου 1 περίπτωση α΄ του άρθρου 12 του ν. 1481/1984 και των αστυνομικών διατάξεων της παραγράφου 3 εδάφιο β΄ του ίδιου άρθρου τιμωρούνται με φυλάκιση έως πέντε μηνών ή χρηματική ποινή έως εκατόν πενήντα ημερήσιες μονάδες.

Προσθήκη (29-9-2021) – Π.Δ 1180/ 81 (Φ.Ε.Κ 293/ Α / 6.10.1981)

Επειδή πρόκειται για ένα ερώτημα, το οποίο μας τίθεται συχνά, διευκρινίζουμε ότι ειδικά για τον θόρυβο, ο οποίος προέρχεται από μηχανολογικές εγκαταστάσεις εφαρμόζεται και το Π.Δ 1180/ 81 ως εξής:

Ανώτατο Επιτρεπόμενο Όριο Θορύβου σε dBA

     ————————————————————

1. Νομοθετημέναι Βιομηχανικαί Περιοχαί  70

2. Περιοχαί εις ας το επικρατέστερον

στοιχείον είναι το βιομηχανιχόν           65

3. Περιοχαί εις ας επικρατεί εξ ίσου το

βιομηχανικόν και αστικόν στοιχείον     55

4. Περιοχαί εις ας επικρατεί το αστικόν

στοιχείον                                                 50

————————————————————

Δια  τας εγκαταστάσεις, τας ευρισκομένας εν επαφή μετά κατοικουμένων κτισμάτων, το ανώτατον επιτρεπόμενον όριον θορύβου καθορίζεται εις  45 dBA,  ανεξαρτήτως  της  περιοχής  εις  ην  ευρίσκεται  η εγκατάστασις, μετρούμενον εντός του κατουκουμένου κτίσματος με  ανοικτάς  θύρας  και παράθυρα.

Η συγκέντρωση αποδεικτικών μέσων

Εφόσον τα παραπάνω δεν τηρούνται ο κάθε θιγόμενος πολίτης έχει δικαίωμα καταγγελίας στην αστυνομία, η οποία υποχρεούται να έρθει και να καταγράψει το συμβάν. Εξαιτίας, όμως, του μεγάλου φόρτου εργασίας πολλών αστυνομικών τμημάτων συχνά η ανταπόκριση των αρχών είναι καθυστερημένη ή πλημμελής. Επιπλέον, όταν η πηγή του θορύβου δεν είναι σταθερή (λχ ένα μηχάνημα εργοστασίου), αλλά παροδική (λχ το γάβγισμα ενός σκύλου), ενδέχεται να έχει πλέον παύσει όταν φτάσει η αστυνομία.

Στις περιπτώσεις αυτές ο ιδιοκτήτης του βλαπτομένου ακινήτου έχει τη δυνατότητα να απευθυνθεί σε επαγγελματία ιδιώτη, προκειμένου ο τελευταίος να πραγματοποιήσει μετρήσεις θορύβων με ηχόμετρο, με τις οποίες μπορεί να ελεγχθεί εάν υπάρχουν θόρυβοι που διαταράσσουν την φυσιολογική ροή της διαβίωσης. Για το σκοπό αυτό γίνονται ενδεικτικά οι ακόλουθες μετρήσεις:

1. Μέτρηση του θορύβου του περιβάλλοντος σε κατάσταση ησυχίας.
2. Μέτρηση του θορύβου του περιβάλλοντος σε κατάσταση αυξημένης περιβαλλοντολογικής ακουστικής ρύπανσης (συνθήκες καθημερινής ζωής).
3. Μέτρηση του θορύβου του περιβάλλοντος, μαζί με το θόρυβο εκείνο που προκαλείται από την πηγή της διατάραξης της νομής (λχ γαύγισμα σκύλου).

Με τον τρόπο αυτό είναι δυνατόν να διακριβωθεί εάν ο στιγμιαίος ή συνεχής θόρυβος είναι υψηλότερος από τον μέσο όρο, πόσο διαρκεί και πόσο συχνά επαναλαμβάνεται. Επισημαίνεται πως με τη μέθοδο αυτή είναι δυνατόν να καταγραφούν και ορισμένοι θόρυβοι, οι οποίοι αν και στιγμιαίοι, είναι εξαιρετικά δυνατοί και ως εκ τούτου επιβαρυντικοί για την ψυχική γαλήνη του ανθρώπου.

Η νομολογία των δικαστηρίων: Προστασία νομής και κυριότητας, προστασία προσωπικότητας

Το άρθρο 57 ΑΚ ορίζει ότι: “Όποιος προσβάλλεται παράνομα στην προσωπικότητά του έχει δικαίωμα να απαιτήσει να αρθεί η προσβολή και να μην επαναληφθεί στο μέλλον….”

Το άρθρο 1003 ΑΚ ορίζει ότι “Ο κύριος ακινήτου έχει υποχρέωση να ανέχεται την εκπομπή καπνού, αιθάλης, αναθυμιάσεων, θερμότητας, θορύβου, δονήσεων ή άλλες παρόμοιες επενέργειες που προέρχονται από άλλο ακίνητο, εφόσον αυτές δεν παραβλάπτουν σημαντικά τη χρήση του ακινήτου του ή προέρχονται από χρήση συνήθη για ακίνητα της περιοχής του κτήματος από το οποίο προκαλείται η βλάβη. ”

Από τη διάταξη του άρθρου 1003 ΑΚ, όπως δέχεται παγίως ο Άρειος Πάγος, συνάγεται ότι η εκπομπή θορύβου από ακίνητο που παραβλάπτει σημαντικά τη χρήση άλλου ακινήτου από τον κύριο τούτου, όπως μπορεί να συμβαίνει αν καθιστά το ακίνητο τούτο ανθυγιεινό, είναι πράξη παράνομη και γι’ αυτό δεν έχει υποχρέωση ο κύριος αυτού να την ανέχεται, εφόσον δεν πρόκειται για χρήση συνήθη για τα ακίνητα της περιοχής του ακινήτου από το οποίο προέρχεται η βλάβη. Εξάλλου, από τη διάταξη του άρθρου 57 παρ. 1 εδ. α ΑΚ συνάγεται ότι όποιος προσβάλλεται παράνομα στην προσωπικότητά του έχει δικαίωμα να απαιτήσει από τον προσβολέα να μην επαναληφθεί η προσβολή στο μέλλον.

Όσον αφορά την έννοια της συνήθους χρήσης, κατά το άρθρο 1003 ΑΚ, στο σκεπτικό της υπ’ αριθμ. 66/2016 απόφασης του Ειρηνοδικείου Κω, αναφέρονται τα εξής: «…Η έννοια της συνήθους χρήσεως (1003 ΑΚ) ή ενοχλήσεως δεν είναι στατική και διαρκώς εξελίσσεται και μάλιστα όλο και ευρύτερα λόγω της διαρκώς εξελισσομένης, με παντοειδή επιβάρυνση, κοινωνικής ζωής. Και φυσικά το κοινωνικό άτομο προσπαθεί να γίνει πιο ανεκτικό στις παραπάνω εντεινόμενες καθημερινές προσβολές από τα διάφορα εξωγενή ερεθίσματα, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι ο καθημερινός βιολογικός ρυθμός της ζωής (σιρκάδιος ρυθμός) πρέπει να διαταράσσεται. Αντίθετα ο ρυθμός αυτός πρέπει αφ’ ενός μεν να βρίσκεται σε ανεκτά όρια λειτουργίας του, αφετέρου δε να χαλαρώνει δια της καθ` οιονδήποτε τρόπον αναπαύσεως του ανθρώπου. Η ανάπαυση είναι ανάγκη φυσική-βιολογική και επιτυγχάνεται με την με οποιονδήποτε τρόπο ησυχία του ατόμου όταν απαιτείται. Γι’ αυτό και η τελευταία αποτελεί προστατευόμενο έννομο αγαθό μια και είναι το προπύργιο της ψυχικής ακεραιότητας του ατόμου. (Εισήγηση Δ. Ντόζη στη φιλοσοφία του Ποινικού Δικαίου του μεταπτυχιακού τμήματος Ποινικ. Επιστήμης Πανεπ/μίου Θεσ/νίκης 1984 «Η κοινή ησυχία». Επίσης βλ. την υπ` αριθ. 95/1964 Πταισματοδικείου Σκοπέλου του ιδίου, Ποιν. Χρονικά ΙΕ`/1965, 1376/1988 Ειρ.Θεσ. NOMOΣ)…».-

Σύμφωνα με το άρθρο 15 αριθ. 3 ΚΠολΔ στην αρμοδιότητα των Ειρηνοδικείων υπάγονται, ανεξάρτητα από την αξία του αντικειμένου της διαφοράς και οι διαφορές που προκύπτουν από το άρθρο 1003 ΑΚ. Επίσης, σύμφωνα με τον κώδικα πολιτικής δικονομίας τα δικαστήρια σε επείγουσες περιπτώσεις ή για την αποτροπή επικειμένου κινδύνου μπορούν να διατάσσουν ασφαλιστικά μέτρα για την εξασφάλιση ή διατήρηση ενός δικαιώματος ή τη ρύθμιση μιας καταστάσεως. Μεταξύ άλλων, λοιπόν, το δικαστήριο έχει την εξουσία να διατάξει την ενέργεια ή παράλειψη ή ανοχή ορισμένης πράξης. Από το συνδυασμό των διατάξεων αυτών σαφώς συνάγεται ότι η προσωρινή ρύθμιση καταστάσεως ως ασφαλιστικό μέτρο χωρεί  όσες φορές από το γειτονικό ακίνητο εκπέμπονται επί παραδείγματι θόρυβος και δυσάρεστες μυρωδιές, που παραβλάπτουν σημαντικά τη χρήση άλλου ακινήτου.

Στις περιπτώσεις δε αυτές που οι επενέργειες ή οι εκπομπές υπερβαίνουν τα όρια που θέτει το άρθρο 1003 ΑΚ, υπάρχει και διατάραξη της νομής του ιδιοκτήτη του βλαπτομένου ακινήτου, ο οποίος δικαιούται να εγείρει την αγωγή διαταράξεως της νομής (989 ΑΚ). Ο ιδιοκτήτης του βλαπτομένου ακινήτου δικαιούται αντίστοιχα να εγείρει την αγωγή διαταράξεως της κυριότητας (1108 ΑΚ).

Μάλιστα, όσον αφορά στη διατάραξη της νομή του βλαπτομένου ακινήτου, στο σκεπτικό της υπ’ αριθμ. 135/2018 απόφασης του Ειρηνοδικείου Αθηνών αναφέρονται τα εξής: «…Σύμφωνα με το άρθρο 989 ΑΚ, ο νομέας που διαταράχθηκε παράνομα, έχει δικαίωμα να αξιώσει την παύση της διατάραξης, καθώς και την παράλειψή της στο μέλλον. Διατάραξη είναι κάθε παρεμπόδιση ή παρακώλυση της φυσική εξουσίας πάνω στο πράγμα, με διαρκή ή παροδικό χαρακτήρα, που δεν φτάνει μέχρι την αποβολή και με την οποία ανατρέπεται η ήσυχη και ειρηνική απόλαυση της νομής, συνιστά δε μερική προσβολή, γιατί ο νομέας δεν στερείται πλήρως τη φυσική εξουσία, αλλά παρακωλύεται σε κάποια από τις εκδηλώσεις της. Θετικά εκδηλώνεται η διατάραξη, είτε με πράξη του προσβολέα στο πράγμα, είτε με παρεμπόδιση πράξεως του νομέα, ενώ αρνητικά, με παράλειψη όταν ο προσβολέας δεν προβαίνει στην επιβαλλόμενη ενέργεια προς αποτροπή ή παύση της διαταράξεως…».-

Σημειώνεται ότι η αγωγή διαταράξεως της νομής, εγγράφεται υποχρεωτικώς στα βιβλία διεκδικήσεων, σύμφωνα με το άρθρο 220 ΚΠολΔ, διαφορετικά απορρίπτεται ως απαράδεκτη αυτεπαγγέλτως (βλ. 247/2013 ΜΠΡ ΑΘ).-

Παραδείγματα αποφάσεων ειρηνοδικείων επί ασφαλιστικών μέτρων σε περιπτώσεις προσβολής της νομής υπάρχουν άφθονα. Σε περίπτωση, που ο καθού πιθανολογήθηκε πως διαταράσσει τη νομή του αιτούντος στο ακίνητό του, αφήνοντας ανεπιτήρητα τα ζώα του να εισέλθουν και να προκαλέσουν καταστροφές εντός του ξένου ακινήτου, το Δικαστήριο τον υποχρέωσε να επιτηρεί τα ζώα του, ώστε να αποφευχθεί κάθε περαιτέρω διατάραξη της νομής. (Ειρ.Ρόδου 6/2002). Επίσης, σε περίπτωση που ο καθού πιθανολογήθηκε πως διατηρεί επτά σκύλους στην κατοικία του, οι οποίοι γαύγιζαν συνεχώς προκαλώντας ασταμάτητα υπερβολικό θόρυβο και κατά τις ώρες της κοινής ησυχίας, που υπερβαίνει κατά πολύ τα θεμιτά όρια, υποχρεώθηκε να τους απομακρύνει από την οικία και τον κήπο του (Ειρ.Αμαρουσίου 246/2013).

Σημειώνεται ότι, στις περιπτώσεις που διατηρείται κατοικίδιο σε ανοιχτούς χώρους μονοκατοικιών, πρέπει να υπάρχει πρόνοια για ηχομόνωση ή άλλου τύπου προστασία. Μάλιστα, η υπ’ αριθμ. 66/2016 Ειρ Κω δέχτηκε ότι: «…Ο σκύλος αυτός διαμένει στην αυλή της οικίας που διαμένει ο καθ’ ου η αίτηση σε ανοιχτό μέρος, χωρίς καμία πρόνοια για ηχομόνωση ή άλλη προστασία. Το μέρος είναι περίκλειστο μόνο από τσιμεντένια περίφραξη. Το ανωτέρω σκυλί καθ’ όλη σχεδόν τη διάρκεια της ημέρας και ιδίως της νύχτας, γαβγίζει συνεχώς…». Παρομοίως, στο σκεπτικό της υπ’ αριθμ. 494/2014 ΕιρΧΑΝ, αναφέρεται ότι: «…Εντός της ιδιοκτησίας του καθ’ ου και στο νοτιοανατολικό τμήμα αυτής, ο καθ’ ου τοποθέτησε το καλοκαίρι του 2012, πέντε σκύλους σε ανοιχτό μέρος, χωρίς καμία πρόνοια για ηχομόνωση ή άλλη προστασία…».-

Εκτός των άλλων, θα πρέπει να επισημανθεί ότι το ζήτημα αν κάποια ουσιώδης επενέργεια είναι συνήθης για τα ακίνητα της περιοχής του βλάπτοντος κτήματος κρίνεται από τη φύση του και την τοποθεσία που αυτό βρίσκεται. Μάλιστα, ιδιαίτερη σημασία έχει το κατοικήσιμο ή μη της περιοχής που βρίσκεται το ακίνητο. Ειδικότερα, η υπ’ αριθμ. 66/2016 απόφαση του Ειρηνοδικείου Κω δέχτηκε ότι: «…Εξάλλου, δεν πιθανολογήθηκε ότι η ανωτέρω κατάσταση με το σκυλί είναι συνηθισμένη στην περιοχή του βλάπτοντος ακινήτου, καθ΄ όσον τούτο βρίσκεται σε κατοικημένη περιοχή και όχι σε περιοχή που δέχεται κάποια επιβάρυνση από άλλες παρόμοιες καταστάσεις…» Η εν λόγω απόφαση έκανε δεκτή την αίτηση ασφαλιστικών μέτρων και υποχρέωσε τον καθ’ ου η αίτηση: «…όπως εντός προθεσμίας δέκα (10) ημερών από την επίδοση σ’ αυτόν της παρούσης, α) να άρει την προσβολή του δικαιώματος νομής της αιτούσης με την οριστική και ασφαλή απομάκρυνση του σκύλου που έχει τοποθετήσει και διατηρεί στον αύλειο χώρο του της γειτονικής οικίας που διαμένει ο καθ’ ου ……., σε άλλο προσφορότερο μέρος, και να παραλείψει κάθε διατάραξη στο μέλλον και β) σε περίπτωση που επιθυμεί να διατηρεί σκύλο στην οικία που διαμένει να προβεί σε όλες τις απαραίτητες κατασκευές για την κατάλληλη και περίκλειστη διαμόρφωση χώρων για την άνετη και ασφαλή διαβίωση των σκυλιών κατά τα οριζόμενα στη κείμενη Νομοθεσία, υπό τον όρο να μην διαταράσσεται η νομή της αιτούσης στην ιδιοκτησία της…».-

Στην ίδια κρίση κατέληξε και η υπ’ αριθμ. 135/2018 απόφαση του Ειρηνοδικείου Αθηνών, η οποία υποχρέωσε τους καθ’ ων η αίτηση: «…να απομακρύνουν εντός τριών (3) ημερών από την επίδοση της παρούσας απόφασης, το σκύλο τους, από το μπαλκόνι της κουζίνας τους…..να παραλείπουν στο μέλλον κάθε διατάραξη της νομής του αιτούντος στο ως άνω διαμέρισμα του δια βλαπτικών εκπομπών (θορύβων και δυσοσμίας) από την εγκατάσταση και την παραμονή, έστω και ολιγόλεπτη, κατοικίδιου ζώου επί του ως άνω μπαλκονιού της οικίας τους…». Επίσης, η υπ’ αριθμ. 494/2013 απόφαση του Ειρηνοδικείου Χανίων υποχρέωσε τον καθ΄ου η αίτηση: «…όπως εντός προθεσμίας τριών (3) ημερών από την επίδοση σ΄ αυτόν της παρούσης, να άρει την προσβολή του δικαιώματος συννομής των αιτούντων με την οριστική και ασφαλή απομάκρυνση όλων των σκύλων που έχει τοποθετήσει και διατηρεί στον αύλειο χώρο του νοτιοανατολικού τμήματος της ιδιοκτησίας του, σε άλλο προσφορότερο, ευρισκόμενο σε εύλογη απόσταση από το τελευταίο αυτό τμήμα και να παραλείψει κάθε διατάραξη στο μέλλον με την εγκατάσταση σκύλων ή άλλων ζώων στον αύλειο χώρο του νοτιοανατολικού τμήματος της ιδιοκτησίας του, λαμβάνοντας όλα τα απαραίτητα μέτρα υγιεινής και ασφάλειας…».-

Περαιτέρω, θα πρέπει να επισημανθεί ότι στις περιπτώσεις αυτές δεν διαταράσσεται απλώς η νομή και κατοχή, αφού παραβλάπτεται ουσιωδώς η χρήση του βλαπτόμενου ακινήτου, αλλά παραβλάπτεται και το δικαίωμα υγείας του ατόμου (βλ. την 66/2016 Ειρ Κω, η οποία δέχτηκε ότι: «..προσβάλλεται και το δικαίωμα της υγείας αυτής και του συζύγου της, η οποία κλονίζεται, δεδομένου ότι η ανωτέρω φασαρία ενοχλεί οποιονδήποτε υγιή και μέσο άνθρωπο ζει πλησίον του ακινήτου που διαμένει ο καθ’ ου, προκαλώντας άμεση βλάβη της υγείας τους, ώστε να έχει βάσιμο λόγο η αιτούσα να ζητεί την άρση της προσβολής και την παράλειψη αυτής στο μέλλον…»).-

Τέλος, όσον αφορά στην άσκηση της τακτικής αγωγής του άρθρου 1108 § 1 ΑΚ αυτή ασκείται, όταν η κυριότητα προσβάλλεται μερικώς και όχι ολικώς, δηλαδή όταν ο κύριος διαταράσσεται στη νομή που ασκεί πάνω στο πράγμα. Συγκεκριμένα, διατάραξη της κυριότητας, όπως δέχεται η νομολογία, αποτελεί κάθε έμπρακτη εναντίωση κάποιου προσώπου στο θετικό ή αποθετικό περιεχόμενο της κυριότητας πράγματος, η οποία ανήκει σε άλλο πρόσωπο. Ειδικότερα, διατάραξη της κυριότητας υφίσταται και όταν ο εναγόμενος εμποδίζει τον κύριο του πράγματος στην ελεύθερη και ανενόχλητη χρησιμοποίηση του πράγματος, στην εκμετάλλευση αυτού και στην απόλαυση ορισμένων εξουσιών, οι οποίες απορρέουν από την κυριότητα επί του πράγματος. Επί παραδείγματι έχει κριθεί ότι προσβολή της κυριότητας συνιστά ο σταβλισμός ζώων σε γειτονικό ακίνητο, χωρίς την τήρηση των κανόνων  υγιεινής και καθαριότητας, με συνέπεια τα εν γένει παράγωγα, απόβλητα και απορρίμματα αυτών να δημιουργούν εστίες μόλυνσης και να αναδύεται έντονη δυσοσμία (Εφ.Λάρισας 449/2011).