Η απολύτως κρατούσα πρακτική των ελληνικών δικαστηρίων σε περίπτωση αντιδικίας μεταξύ των γονέων είναι η ανάθεση της επιμέλειας των ανηλίκων τέκνων αποκλειστικά στον έναν εκ των δύο γονέων. Η συγκεκριμένη λύση είναι προβληματική στον βαθμό που μπορεί να οδηγήσει στην αδικαιολόγητη αποξένωση των ανηλίκων τέκνων από τον έναν γονέα, κάτι που θα τραυματίσει ψυχικά ολόκληρη την οικογένεια. Υπάρχει, επίσης, ο κίνδυνος να αισθάνεται ο ένας εκ των δύο γονέων αδικημένος και εξ αφορμής του γεγονότος αυτού να μετατραπούν οι οικογενειακές σχέσεις σε αντικείμενο φανατισμένης αντιδικίας και μίσους.

Εξαιτίας των παραπάνω προτείνεται με σοβαρά επιχειρήματα η πρόταξη της κοινής επιμέλειας ή συνεπιμέλειας των ανηλίκων τέκνων. Η λύση αυτή είναι πράγματι κατάλληλη, όταν υπάρχουν σχέσεις ομαλής συνεργασίας μεταξύ των γονέων και όταν οι συνθήκες διαβίωσής τους επιτρέπουν την τακτική και απρόσκοπτη μεταξύ τους συνεννόηση για τις ανάγκες των ανηλίκων τέκνων τους. Η ευρεία εφαρμογή της, όμως, απαιτεί μια αλλαγή νοοτροπίας στην ελληνική κοινωνία. Είναι απαραίτητο, δηλαδή, να γίνει κατανοητό πως δύο άνθρωποι, που ως ζευγάρι αποδείχτηκαν ασύμβατοι και ενδεχομένως κακή επιρροή ο ένας για τον άλλον, μπορούν, αλλά και πρέπει να είναι καλοί και συνεννοήσιμοι γονείς.

 

Ο θεσμός της συνεπιμέλειας των ανήλικων τέκνων προβλέπεται στο εθνικό δίκαιο καθώς σύμφωνα, με το ισχύον νομικό πλαίσιο (άρθρο 1513 § 1 εδ. 2 και 3 ΑΚ σε συνδυασμό με το άρθρο 1514 ΑΚ), σε περί­πτωση διαζυγίου ή ακύρωσης του γάμου ή διακοπής της συμβίωσης, οι επιλογές του δικαστηρίου για την ανάθε­ση της άσκησης της γονικής μέριμνας (εκπροσώπηση, δι­αχείριση και επιμέλεια) των τέκνων γεννημένων σε γάμο είναι οι ακόλουθες τέσσερις: α) να αναθέσει την άσκηση της γονικής μέριμνας σε ένα από τους γονείς, β) να ανα­θέσει την άσκηση της γονικής μέριμνας και στους δυο γο­νείς από κοινού, γ) να κατανείμει λειτουργικά ή χρονικά την άσκηση της γονικής μέριμνας μεταξύ των γονέων και δ) να την αναθέσει σε τρίτον (Αγαλλοπούλου σε Γεωργιάδη/Σταθόπουλο ΑΚ, τ. VIII, 2003, σ. 172, αρ. 29, Μανωλεδάκη, Οικογενειακό Δίκαιο, τ. II, 2012, σ. 324).

Μάλιστα, στην υπ’ αριθμ 60/2017 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, γίνεται μια εκτενής ανάλυση ως προς την χρονικά εναλλασσόμενη άσκησης της επιμέλειας των ανήλικων τέκνων. Σύμφωνα με το σχετικό απόσπασμα :«….Στον ελ­ληνικό Αστικό Κώδικα, προβλέπεται η χρονική κατανομή ή εναλλασσόμενη άσκηση όλων των εκφάνσεων της γο­νικής μέριμνας. Επιφυλάξεις διατυπώθηκαν από την ελ­ληνική θεωρία ως προς τη σκοπιμότητα αυτής της ρύθ­μισης, καθόσον η παράλληλη ύπαρξη δυο κέντρων ζωής θεωρείται ότι δημιουργεί στο τέκνο έλλειψη σταθερότη­τας και ανασφάλεια, που αναστατώνουν και απορρυθμίζουν τη ζωή του παιδιού. Επιπλέον προβλέπεται ότι θα δημιουργηθούν συνεχείς εντάσεις και τριβές μεταξύ των γονέων, καθόσον η εναλλασσόμενη ανατροφή απαιτεί μια πραγματική συνεργασία μεταξύ τους στις επιλογές και στη διαχείριση του ανηλίκου κατά τρόπο παραγωγικό (Παπαχρίστου, Αρμ 1985, 101-103). Στο διεθνή χώρο, υποστηρίζεται σθεναρά ότι με την εναλλασσόμενη κατοικία, κα­τοχυρώνεται μια καλύτερη ισορροπία ανάμεσα στους γο­νείς, στη φροντίδα και ανατροφή των τέκνων, προσφέροντας στον ανήλικο τη δυνατότητα να διαβιεί στην κα­θημερινή του ζωή τόσο με τον πατέρα όσο και τη μητέρα. Το παιδί έχει δυο λειτουργικά σπίτια, την πατρική και μη­τρική του κατοικία. Ενθαρρύνεται έτσι η ισόρροπη επαφή του παιδιού και με τους δυο γονείς. Επιπλέον σημειώνε­ται ότι η κοινωνία έχει αλλάξει, η γυναίκα λόγω της επαγ­γελματικής της απασχόλησης βρίσκεται πλέον σε δυσκο­λία να φροντίσει μόνη της τα τέκνα, ενώ η σχέση των πα­τέρων με τα τέκνα τους δεν είναι η ίδια με αυτή που επι­κρατούσε παλαιότερα. Επιπλέον έχει παρατηρηθεί ότι δυο σαββατοκύριακα εναλλάξ το μήνα, δεν επιτρέπουν στον γονέα που δεν διαμένει με το τέκνο να ασκήσει μια πραγ­ματική επιρροή στην ανατροφή των τέκνων του. Η θεμα­τική δεν πρέπει να περιοριστεί μόνο σε νομικό επίπεδο, αλλά πρέπει να συμπεριλάβει και τις επιστημονικές ανα­καλύψεις στους τομείς της ιατρικής και της ψυχολογίας. Επισημαίνεται ότι από τις νεότερες ιατρικές και ψυχολογι­κές έρευνες δεν προκύπτει κανένα αρνητικό αποτέλεσμα από την κοινή ανατροφή, που μοιράζεται ισομερώς μετα­ξύ δυο σπιτιών. Αντίθετα, η ύπαρξη της διπλής κατοικί­ας θεωρείται ευεργετική και απαραίτητη για την προστα­σία της ισόρροπης ανάπτυξης ταυ παιδιού. Τα παιδιά που ζουν εναλλάξ και με τους δυο γονείς με ίση κατανομή του χρόνου, ανέφεραν υψηλότερα επίπεδα ικανοποίησης από τη ζωή τους από εκείνα που υπάγονται σε άλλη ρύθμιση για χωρισμένες οικογένειες (Bjamason/Arnarsson (2011), Joint physical custody and communication with parents: A cross – national study of children in 36 western countries, Journal of Comparative Family Studies, 42, σ. 871-890· Bauserman (2002), Child adjustment in joint-custody versus sole- custody arrangements: a meta analytic review, Journal of Family Psychology, 16, σ. 91-102).

Την αρχή της εναλλασσόμενης κατοικίας (shared residence) και με­τά τη διάσταση, εισηγείται και το Συμβούλιο της Ευρώπης με το υπ` αρ. 2079/2-10-2015 ψήφισμά του, με το οποίο προσκαλεί τα κράτη μέλη να την εισαγάγουν στη νομο­θεσία τους, αποκλείοντας την εφαρμογή της σε περιπτώ­σεις ενδοοικογενειακής βίας, κακοποίησης του παιδιού και αδιαφορίας, που δημιουργούν κινδύνους για τη σωματι­κή και ψυχική υγεία του τέκνου. Αυτό το ψήφισμα, στηρίχθηκε σε μετά – ανάλυση πολυάριθμων διεθνών μελετών (Nielsen (2014), Shared physical custody; Summary of 40 studies on outcomes far children, Journal of Divorce & Remarriage, 55, 613-635), που κατέδειξαν τα οφέλη από την εναλλασσόμενη κατοικία και τις αρνητικές επιπτώσεις που προέρχονται από την αποκλειστική επιμέλεια, στην οποία ο χρόνος συναναστροφής του παιδιού με το λιγό­τερο ευνοημένο γονέα είναι κάτω του 33%. Περαιτέρω, ο χωρισμός δεν είναι καθαυτός δείκτης της έλλειψης γονι­κής ικανότητας, και η υπαιτιότητα του ενός ή του άλλου γονέα για το διαζύγιο ή τη διακοπή της συμβίωσης δεν ασκεί επιρροή στην άσκηση της γονικής μέριμνας. Η κα­ταλληλότητα του ενός γονέα να αναλάβει την άσκηση της επιμέλειας δεν αποτελεί ταυτόχρονα και ένδειξη ακαταλληλότητας του άλλου (Μιχαλακάκου, Η κακή άσκηση της γονικής μέριμνας κατά τη νομολογία, 2015, σ. 40). Αμφότεροι κατά τεκμήριο είναι ικανοί στο γονεϊκό ρόλο και το ανήλικο έχει το δικαίωμα να διατηρεί μια ισορροπημένη σχέση και με τους δυο γονείς. Ιδανική λύση είναι η διατή­ρηση της συμμετοχής και η ενεργητική παρουσία και των δυο γονέων στην ανατροφή του παιδιού, γιατί το τελευ­ταίο δεν χρειάζεται μόνο τον καλύτερο από αυτούς (Δεμερτζής, Η ουσιαστική και οικονομική αναγκαία μεταρ­ρύθμιση της επιμέλειας, Δ 2008, 140 επ.). Εξάλλου σημα­ντικό κριτήριο για την εξειδίκευση του συμφέροντος του ανηλίκου αποτελεί η προσωπική του γνώμη, η αναζήτηση της οποίας εξαρτάται από την ωριμότητα αυτού, η οποία προϋποθέτει κάποια ηλικία και πρέπει να ζητείται και να συνεκτιμάται πριν από κάθε απόφαση σχετική με τη γονι­κή μέριμνα (άρθρο 1511 § 3 ΑΚ), χωρίς όμως να είναι δε­σμευτική. Ως ωριμότητα του τέκνου είναι η ικανότητα να αντιληφθεί το συμφέρον του (ΑΠ 201 /2010 ΝοΒ 2010,174, ΑΠ 1316/2009 ΝοΒ 2010,162 Λαδογιάννης σε Aπ. Γεωργιάδη, ΣΕΑΚ II, 2013, σ. 86S, αρ. 8). Η ηλικία από μόνη της δεν είναι ενδεικτική της ωριμότητας (ΑΠ 561 /2003 ΝοΒ 2004, 23). Η γνώμη του ανηλίκου δεν αποτελεί ίδιο απο­δεικτικό μέσο, ούτε πρέπει να εξομοιώνεται με μαρτυρι­κή κατάθεση, και δεν έχει ως σκοπό την απόκτηση απο­δεικτικών στοιχείων. Αντίθετα η ακρόαση πρέπει να απο­σκοπεί στην ανάπτυξη από το παιδί, των σκέψεων, αισθη­μάτων, αναγκών και επιθυμιών του, που θα αποτελέσουν ένα οδηγό για την κρίση του δικαστηρίου και θα συνεκτιμηθούν με τα υπόλοιπα στοιχεία (ΜΠρΑθ 60/2017 ΕφΑθ 2017, 55 με παραπομπή σε Σκορίνη-Παπαρρηγοπούλου, Η ευρωπαϊκή Σύμβαση για την ανάπτυξη των δικαιωμάτων των παιδιών Ν 2502/1997. Παρουσίαση των βασικών της σημείων και της σημασίας της στο ισχύον ελληνικό δίκαιο, ΕλλΔνη 2003, 326)…».

Ωστόσο,  παρά την νομοθετική πρόβλεψη του θεσμού της συνεπιμέλειας των ανήλικων τέκνων, στην πράξη τα ελληνικά δικαστήρια αντιμετωπίζουν με ιδιαίτερη επιφυλακτικότητα τον εν λόγω θεσμό και οι σχετικές αποφάσεις είναι προς το παρόν ολιγάριθμες.  Παρατίθενται κατωτέρω, περιλήψεις πρόσφατων αποφάσεων ελληνικών Δικαστηρίων, με τις οποίες ορίσθηκε η χρονικά εναλασσόμενη άσκηση της επιμέλειας ή η λειτουργική κατανομή της επιμέλειας, μίας απόφασης, στην οποία η επιμέλεια ανατέθηκε από κοινού σε δύο γονείς, οι οποίοι διέμεναν σε αυτοτελείς ορόφους μεζονέτας, αλλά και αποφάσεων, με τις οποίες ορίσθηκε ότι επί ορισμένων ζητημάτων (λχ μόρφωση, εκπαίδευση, υγεία και κατοικία) θα συναποφασίζουν και θα φροντίζουν από κοινού και οι δύο γονείς.

Χρονική κατανομή της επιμέλειας

ΜονΠρΑθ 60/2017

 Στην συγκεκριμένη απόφαση, αποφασιστικό κριτήριο για τον σχηματισμό της κρίσιμης δικανικής πεποίθησης, ως προς την ανάθεση της επιμέλειας του ανήλικου τέκνου, αποτέλεσε η επικοινωνία του Δικαστή με τον ανήλικο, από την οποία προέκυψε ότι ο ανήλικος : «…Έδειξε πολύ στενό ψυχικό δεσμό με τον πατέρα του και απολαμβάνει την επαφή και την επικοινωνία μαζί του, οι σχέσεις του με τον οποίο αποτελεί σημαντικό στοιχείο για τον ίδιο αλλά παράλληλα και αγάπη και εκτίμηση για τη μητέρα του. Χαρακτηριστική ήταν η δήλωσή του ότι δεν φταίει που οι γονείς του χώρισαν και ότι θα προτιμούσε να ήταν και πάλι μαζί. Κατέληξε ότι προτιμότερη λύση είναι να διαμένει και με τους δυο του γονείς, εναλλάξ ένα μήνα με τον πατέρα του και ένα μήνα με τη μητέρα του. Σε σχετική ερώτηση του Δικαστηρίου αν είχε εκφράσει αυτή την προτίμησή του στους γονείς του, απάντησε αρνητικά, συμπληρώνοντας ότι περίμενε ότι κάποτε θα τον καλούσε κάποιος δικαστής για να εκφράσει τη γνώμη του. Σε άλλη ερώτηση σχετική με τον εάν η εναλλασσόμενη κατοικία θα διατάρασσε τη σταθερότητα του περιβάλλοντος του, δήλωσε κατά τρόπο ρητό ότι δεν θα τον επηρεάσει καθόλου, γιατί οι κατοικίες των γονέων του καθώς και το σχολείο του είναι σε κοντινή απόσταση με το αυτοκίνητο…».

Λαμβάνοντας υπόψιν τα ανωτέρω, το Δικαστήριο  κατένειμε χρονικά την άσκηση της επιμέλειας μεταξύ των γονέων, και συγκεκριμένα όρισε ότι κατά τους μήνες που λήγουν σε ζυγό αριθμό θα ασκεί την αποκλειστική επιμέλεια ο πατέρας και κατά τους μήνες που λήγουν σε μονό αριθμό η μητέρα, καθώς σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στο σκεπτικό της απόφασης: «…Ενόψει της θέλησης του ανηλίκου τέκνου των διαδίκων, την οποία οφείλει το Δικαστήριο τούτο να σεβαστεί και να λάβει υπόψη του, συνεκτιμώμενου του βαθμού ωριμότητας και συγκρότησής του σε συνδυασμό με την καταλληλότητα και των δυο γονέων και τη θέληση να ενασχοληθούν συστηματικά με τον υιό τους, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι δεν διαθέτουν άλλον κατιόντα, το Δικαστήριο κρίνει ότι η χρονική κατανομή της γονικής μέριμνας είναι η πιο ενδεδειγμένη λύση. Η χρονική ήτοι εναλλασσόμενη άσκηση – κατανομή της επιμέλειας εξασφαλίζει τη συμμετοχή και των δυο γονέων στην ανατροφή του παιδιού και ενισχύει τους δεσμούς του ανηλίκου με αμφότερους τους γονείς του, περιορίζοντας έτσι τις αναπόφευκτα δυσμενείς επιπτώσεις που προκαλεί το διαζύγιο στην ψυχολογία και την εν γένει προσωπικότητά του. Επίσης με την παραλλήλως προσδοκώμενη επίδειξη εκ μέρους των διαδίκων της αυξημένης υπευθυνότητας και ευαισθητοποίησης, πιστεύεται ότι θα αποκατασταθεί το απαραίτητο κλίμα γαλήνης, ηρεμίας, σταθερότητας και ασφάλειας, που είναι αναγκαίο για την απρόσκοπτη εξέλιξη της συνολικής διαδικασίας ολοκληρώσεως της προσωπικότητας του ανηλίκου…».

ΜονΠρΑθ 7131/2017

Το Δικαστήριο επεσήμανε ότι υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέ­ρον και των δυο γονέων για τα ανήλικα τέκνα τους και ότι και οι δυο είναι κατάλληλοι για την ανάθεση της άσκησης της επιμέλειά τους. Σημαντικό κριτήριο στο σχη­ματισμό της κρίσιμης δικανικής πεποίθησης, όσον αφορά την ανάθεση της επιμέλειας των ανήλικων τέκνων, αποτέλεσε και στην περίπτωση αυτή, η προσωπική επικοι­νωνία της Δικαστή με το ανήλικο τέκνο, από την οποία προέκυψε ότι: «…ήταν σε θέση να παράσχει απαντήσεις σε ότι ερωτήθηκε και χωρίς δι­σταγμό ή επιφύλαξη είπε ότι αγαπά εξίσου τους δύο γονείς του, περνά εξίσου καλά και με τους δύο και τόνισε ότι δεν θέλει να χάσει κανέναν από αυτούς. Ότι δεν είχε πρόβλημα με την εναλ­λασσόμενη διανυκτέρευση στο σπίτι του πατέρα του κατά τα παρελθόνα έτη ενώ εξέφρασε θετική γνώμη τόσο για τη νέα σύζυγο του αιτούντος όσο και για τον σύντροφο της καθ’ ης, επισήμανε δε ότι δεν επιθυμεί να αλλάξει σχολείο αλλά θέλει να διατηρήσει τους φίλους του και τις δραστηριότητές του, όπως και ο αδελφός του…»

Ενόψει των ανωτέρω, το Δικαστήριο αποφάσισε ότι «…η χρονική κατανο­μή της επιμέλειας είναι η πιο ενδεδειγμένη λύση. Η χρονι­κή ήτοι εναλλασσόμενη άσκηση- κατανομή της επιμέλει­ας, την οποία εν τοις πράγμασι επί τέσσερα περίπου έτη εφάρμοζαν επιτυχώς οι ήδη αντίδικοι με τον ήδη αιτούντα να έχει αναλάβει τη μεταφορά των ανηλίκων στο σχολείο τους και την επιστροφή τους κατά τις ημέρες διαμονής με τη μητέρα τους, εξασφαλίζει τη συμμετοχή και των δυο γονέων στην ανατροφή των παιδιών και ενισχύει τους δε­σμούς των ανηλίκων με αμφότερους τους γονείς τους…» Για τους ανωτέρω λόγους, το Δικαστήριο όρισε, προσωρινά, ότι κατά τους μήνες που λήγουν σε ζυγό αριθμό θα ασκεί την επιμέλεια ο αιτών πατέρας και κατά τους μήνες που λήγουν σε μονό αριθμό η καθ’ ης μητέρα.

ΜονΠρΑθ 5652/2018

Με την εν λόγω απόφαση, το Δικαστήριο ανέθεσε την άσκηση της επιμέλειας των ανηλίκων τέκνων των διαδίκων, οριστικά και στους δυο γονείς και όρισε ότι θα την ασκούν 15 ημέρες τον μήνα ο καθένας, κατόπιν συνεννοήσεως μεταξύ τους. Στο σκεπτικό της απόφασης επισημαίνεται η καταλληλόλητα και των δύο γονέων ως προς την ανάθεση στο πρόσωπό τους της επιμέλειας των ανήλικων τέκνων τους. Ειδικότερα, στην απόφαση επισημαίνεται ότι η ενάγουσα – μητέρα των ανήλικων τέκνων, η οποία διαμένει μαζί τους, έχει δημιουργήσει ένα κατάλληλο περιβάλλον για την ομαλή ψυχοσωματική τους ανάπτυξη, παρά το πρόβλημα υγείας της  (σκλήρυνση κατά πλάκας), το οποίο διαχειρίζεται με αγωγή φαρμακευτική και δεν συνιστά εμπόδιο στην άσκηση της επιμέλειας των ανηλίκων. Από την άλλη μεριά, έκρινε ότι ο εναγόμενος πατέρας, ο οποίος  αναλώνει πολύ από τον χρόνο του με τα ανήλικα τέκνα του, έχει αναπτύξει έναν υγιή ψυχικό και συναισθηματικό δεσμό μαζί τους, καθώς μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης τα ανήλικα περνούσαν μισό μήνα περίπου με αυτόν. Επιπλέον, το Δικαστήριο απέδωσε μεγάλη βαρύτητα στο γεγονός ότι η πρώην κοινή συζυγική κατοικία των διαδίκων και η νέα κατοικία του εναγομένου βρίσκονται σε κοντινή απόσταση καθώς και ότι σε κάθε σπίτι, τα ανήλικα έχουν το δικό τους δωμάτιο.

ΜονΠρ Νάξου 156/2017

Αποφασιστικό και κρίσιμο κριτήριο για την ανάθεση της επιμέλειας του μεγαλύτερου ανήλικου τέκνου των διαδίκων, υπήρξε και στην περίπτωση αυτή η βούληση του ίδιου, όπως προέκυψε από την επικοινωνία του με τον Δικαστή, από την οποία εξήχθει το συμπέρασμα ότι ο ανήλικος: «..Έδειξε πολύ στενό ψυχικό δεσμό με τον πατέρα του και απολαμβάνει την επαφή και την επι­κοινωνία μαζί του, δήλωσε ότι από τότε που μετακόμισε μαζί του νιώθει πολύ καλύτερα, έχει ηρεμήσει, περνάει ποιοτικό χρόνο μαζί του χωρίς ωστόσο να παραμελεί τις σχολικές υποχρεώσεις του, ενώ εξέφρασε την βούληση να παραμείνει μεν με τον πατέρα του αλλά να πηγαίνει και στη μητέρα του, αισθανόμενος θλίψη για το ότι δεν βλέπει πλέον συχνά τη μικρή αδελφή του, ωστόσο, όπως χαρα­κτηριστικά είπε, του φαίνεται αρκετά δύσκολο συναισθη­ματικά έστω και να διανυκτερεύσει στην οικία της μητέ­ρας του, μετά τους έντονους καυγάδες που είχαν, ελπίζο­ντας ότι με την πάροδο του χρόνου θα εξομαλυνθούν τα πράγματα…».

Το Δικαστήριο έκρινε ότι η εναλλασσόμενη άσκηση της επιμέλειας του μεγαλύτερου εκ των ανηλίκων τέκνων των διαδίκων είναι η πιο ενδεδειγμένη λύση και αποφάσισε την προσωρινή ανάθεση της επιμέλειας και στους δύο από κοινού, λαμβάνοντας υπόψιν τόσο την θέληση του ανηλίκου όσο και το γεγονός ότι οι κατοικίες των γονέων βρίσκονται σε μικρή σχετικά απόσταση. Εν τέλει, το Δικαστήριο αποφάσισε ότι οι διάδικοι θα πρέπει να αναλαμβάνουν απο­κλειστικά και τα έξοδα της διατροφής για το χρονικό διά­στημα που τους ανατίθεται η προσωρινή αποκλειστική επιμέλεια του τέκνου, ήτοι ο πατέρας κατά τους μήνες που λήγουν σε ζυγό αριθμό και η μητέρα του μήνες που λήγουν σε μονό αριθμό.

MονΠρ Ξάνθης 250/2016

Το Δικαστήριο απέδωσε και στην περίπτωση αυτή ιδιαίτερη βαρύτητα, στο γεγονός ότι η πρώην κοινή συζυγική κατοικία των διαδίκων και η νέα κατοικία της αιτούσας μητέρας του ανήλικου βρίσκονται στην ίδια επαρχιακή πόλη. Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι: «Σε κάθε σπίτι ο ενός έτους ανήλικος έχει ή θα πρέπει να έχει το δικό του παιδικό δωμάτιο, ο ίδιος φυσικά στην ηλικία που βρίσκεται διαμορφώνει τώρα στην ψυχοσύνθεσή του το οικείο περιβάλλον του και πρέπει να συναναστρέφεται εξίσου και με τους δύο γονείς του και να περνά ισότιμο χρόνο και με τους δύο τόσο στη διάρκεια της ημέρας, όσο και στη διάρκεια του μήνα.»  Ενόψει των ανωτέρω, το Δικαστήριο ανέθεσε προσωρινά την άσκηση της επιμέλειας του ανήλικου τέκνου από κοινού στη μητέρα και στον πατέρα του και όρισε ότι θα την ασκούν 15 ημέρες τον μήνα ο καθένας.

Απόρριψη της χρονικής κατανομή της επιμέλειας

ΜονΠρΑθ 39/2015

Το Δικαστήριο στην συγκεκριμένη περίπτωση ανέθεσε την αποκλειστική άσκηση της επιμέλειας του προσώπου των ανήλικων τέκνων των διαδίκων στην ενάγουσα μητέρα τους και απέρριψε το αίτημα του πατέρα να κατανεμηθεί χρονικά η άσκηση της επιμέλειάς τους, καθώς έκρινε ότι  «…προσκρούει αναμφίβολα στο συμφέρον των ανηλίκων τέκνων, με γνώμονα το οποίο και μόνο κρίνει το Δικαστήριο, εφόσον μια τέτοια λύση, πέραν του ότι θα υποβάλει τα τέκνα σε μια διαρκή μετακίνηση από τη μία οικία στην άλλη, θα είχε ενδεχομένως κάποιο νόημα, αν υπήρχε σύμπνοια και ταύτιση απόψεων μεταξύ των διαδίκων ως προς τον τρόπο ανατροφής και διαπαιδαγώγησης των τέκνων τους. Στην προκειμένη περίπτωση, όχι μόνο οι ίδιες οι σχέσεις μεταξύ των διαδίκων είναι τεταμένες, αλλά παρατηρείται και από τους ισχυρισμούς τους σαφώς διαφορετική φιλοσοφία και τρόπος σκέψης ως προς τα ανωτέρω ζητήματα, γεγονός που θα καθιστούσε τα τέκνα δέκτες διαφορετικών υποδείξεων, προτροπών και μηνυμάτων, αν προκρινόταν η παραπάνω λύση, με αναπόφευκτες συνέπειες στην ψυχοσύνθεση τους και με προφανή τον κίνδυνο για τη διάσπαση της προσωπικότητας τους…».

ΜονΠρ Θεσσαλ 13715/2017

Το Δικαστήριο, παρόλο που επεσήμανε ότι η ιδανική λύση θα ήταν η χρονική κατανομή άσκησης της επιμέλειας της ανήλικης κόρης των διαδίκων, όπως αυτή εφαρμοζόταν στην πράξη έως τότε, έκρινε ότι αυτή είναι ανέφικτη, λόγω της εκδηλωθείσας πρόθεσης της αιτούσας – μητέρας  να μετοικήσει σε άλλη πόλη. Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο ανέθεσε προ­σωρινά την  άσκηση της επιμέλειας της ανήλικης αποκλειστικά στον πατέρα της, με το σκεπτικό ότι είναι προς το συμφέρον της να μην απομακρυνθεί από το οι­κείο περιβάλλον της περιοχής της, όπου βρίσκεται η οικογενειακή στέγη, το σχολείο της και οι φίλοι της.

Λειτουργική κατανομή της επιμέλειας

ΜονΠρΑΘ 5524/2017

Το Δικαστήριο ανέθεσε την άσκηση της επιμέλειας του ανήλικου τέκνου στην μητέρα του, με την εξαίρεση ορισμένων επί μέρους τομέων, την επιμέλεια των οποίων ανέθεσε στον πατέρα του, ορίζοντας την ταυ­τόχρονη ανάληψη από αυτόν της υποχρεώσεως απ’ ευθεί­ας καλύψεως των εξόδων που σχετίζονται με τους τομείς αυτούς. Ειδικότερα, σύμφωνα με το σχετικό απόσπασμα της απόφασης: «Ως τέτοιοι τομείς προκρίνονται στην προκειμένη περίπτωση οι αναφερόμενοι στην εκπαίδευση (φοίτηση σε εγνωσμέ­νης αξίας ιδιωτικό εκπαιδευτήριο, εκμάθηση ξένων γλωσ­σών, καθώς και ενασχόληση με αθλητικές και λοιπές δρα­στηριότητες) και στην υγεία του ανηλίκου (παρακολούθη­ση από ειδικούς επιστήμονες επαγγελματιών ψυχικής υγεί­ας). Το κύριο κριτήριο στο σχηματισμό της κρίσιμης δικανικής πεποίθησης αποτέλεσε το γεγονός ότι η ενάγουσα – εναγομένη συνεχίζει να αγνοεί τις υποδείξεις των ειδι­κών επιστημόνων επαγγελματιών ψυχικής υγείας που συ­νέστησαν τακτική παρακολούθηση του παιδιού, σε αντί­θεση με τον ενάγοντα – εναγόμενο που αντιλαμβάνεται και συμφωνεί με τις υποδείξεις τους, δηλαδή για ανάγκη στα­θερής ψυχοθεραπείας του ανηλίκου για επαρκές χρονικό διάστημα, προκειμένου να μην εμφανίσει ψυχοπαθολογία, λόγω της συγκρουσιακής σχέσης των γονέων, θεωρεί απα­ραίτητη την παρουσία και των δύο γονέων στη ζωή του, τη φοίτηση σε ιδιωτικό σχολείο που θα εξασφαλίσει την καλύτερη δυνατή εκπαίδευση του τέκνου και την αξιοποί­ηση των ικανοτήτων και των ταλέντων του, με την παρα­κολούθηση εξωσχολικών δραστηριοτήτων. Μάλιστα, ο πα­τέρας έχει δηλώσει σαφώς την πρόθεσή του να αναλάΒει πλήρως την κάλυψη των εξόδων, επιπλέον της επιδικασθείσας δαπάνης…»

 

 

ΜονΕφΑθ 4948/2015

Το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν είναι αναγκαία η άσκηση της επιμέλειας επί του προσώπου των ανηλίκων καθ`όλο το πε­ριεχόμενο της από τη διάδικο μητέρα και ανέθεσε ορισμένους επί μέρους τομείς της επιμέλειας στον πατέρα των ανηλίκων και ειδικότερα αυτούς που αφορούν: «στην εκπαίδευση των ανηλίκων (φοίτηση σε εγνωσμένης αξίας ιδιωτικό εκπαιδευτήριο, τυχόν απαιτούμενα πρόσθετα φροντιστηριακά μαθήματα -είτε σε οργανωμένο φροντιστήριο είτε κατ` οίκον- ενισχυτικής διδασκαλίας σχολικών μαθημάτων, εκ­μάθησης ξένων γλωσσών, καθώς και ενασχόληση με αθλητικές και λοιπές δραστηριότητες, όπως χορός, μουσική κ.λπ). […]…Επ`ωφελεία των ανηλίκων, επίσης, θα είναι η ανάληψη εκ μέρους του διαδίκου πατέρα τους του τομέα της επιμέλειας που σχετίζεται με την υ­γειονομική και φαρμακευτική τους περίθαλψη. Σημειωτέον ότι ήδη γι` αυτό το σκοπό έχει καταρτισθεί σύμβαση ασφαλίσεώς τους σε ασφαλιστική εταιρία και ο πατέρας τους θα καλύπτει το κόστος των ετήσιων ασφαλίστρων…»

Ανάθεση από κοινού της επιμέλειας σε δύο γονείς, οι οποίοι διέμεναν σε αυτοτελείς ορόφους μεζονέτας

ΜονΠρΑθ 3738/2018

Με τη συγκεκριμένη απόφαση ρυθμίστηκε προσωρινά η χρήση της οικογενειακής οικίας με την απόδοση του πρώτου ορόφου της μεζονέτας στην αιτούσα-καθ’ ης όπου διαμένει προσωρινά με τα τέκνα και την απόδοση του ισογείου στον αιτούντα-καθ’ ου, ενώ λόγω της συγκατοίκησης αυτής ανατέθηκε προσωρινά από κοινού η επιμέλεια των ανηλίκων σε αμφοτέρους τους διαδίκους και δεν επιδικάσθηκε προσωρινά διατροφή για τους ανηλίκους.

Σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης: «…Η εν λόγω οικία πιθανολογείται ότι μπορεί να λειτουργήσει έστω και προσωρινά ως δύο αυτοτελείς οικίες ανά όροφο, καθώς κάθε όροφος είναι αυτόνομος και λειτουργικός αφού διαθέτει κουζίνα και μπάνιο. Στον πρώτο όροφο υπάρχουν τρία υπνοδωμάτια, μικρή κουζίνα και μπάνιο, συνεπώς μπορούν εκεί να διαμένουν η αιτούσα-καθ’ ης με τα τέκνα, τα οποία ούτως ή άλλως εκεί έχουν τα υπνοδωμάτιά τους, ενώ στο ισόγειο υπάρχει σαλόνι, υπνοδωμάτιο, κουζίνα και μπάνιο όπου μπορεί να διαμένει o αιτών-καθ’ ου. Δεν πιθανολογήθηκε ότι από την συγκατοίκηση στην μεζονέτα σε ξεχωριστούς ορόφους είναι δυνατό να προκαλούνται έριδες και διαπληκτισμοί, ενώ η συγκατοίκησή αυτή είναι και προς όφελος των ανηλίκων τέκνων, αφού και στον ίδιο χώρο θα εξακολουθήσουν να διαμένουν αλλά και με αμφότερους τους γονείς τους θα έχουν επικοινωνία. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, πιθανολογείται ότι με την ανωτέρω ρύθμιση της χρήσης της οικογενειακής στέγης επιλύεται το ζήτημα της ξεχωριστής διαμονής των διαδίκων αλλά και ταυτόχρονα αποφεύγονται έξοδα μετοίκησης κάποιου από τους δύο, που στην παρούσα φάση είναι δυσβάσταχτα για αμφοτέρους…»

 

Συναπόφαση των γονέων ως προς συγκεκριμένους τομείς της επιμέλειας του ανήλικου τέκνου

ΜονΠρΑθ 7488/2017

Το Δικαστήριο ανέθεσε προσωρινά την αποκλειστική άσκηση της επιμέλειας των ανήλικων τέκνων στο πρόσωπο της μητέρας τους, πλην του στοιχείου του προσδιορισμού του τόπου διαμονής των ανηλίκων και δη του προσδιορισμού της χώρας διαμονής αυτών, ως προς το οποίο έκρινε ότι η επιμέλεια θα πρέπει να ασκείται και από τους δύο γονείς από κοινού, με την αιτιολογία ότι «… πιθανολογήθηκε ότι η αιτούσα […], ελληνικής καταγωγής εκ του πατρός της και ιταλικής καταγωγής εκ της μητρός της, γεννήθηκε, μεγάλωσε και σπούδασε στη … και ναι μεν είναι μόνιμα εγκατεστημένη και η ίδια και οι γονείς της στην Ελλάδα κατά τα τελευταία έτη, πλην όμως διατηρεί δεσμούς τόσο με την … όσο και με την …  και για το λόγο αυτό έχει ήδη προβεί σε έκδοση διαβατηρίων για τα ανήλικα τέκνα της, προκειμένου να μπορεί να επισκεφθεί μαζί τους τις ανωτέρω χώρες. Για το λόγο αυτό, δεν μπορεί να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο να θελήσει στο μέλλον, και μέχρι την εκδίκαση της οριστικής περί της επιμέλειας αγωγής, να μετοικήσει έστω και προσωρινά σε κάποια από τις δύο χώρες, γεγονός που θα είχε δυσμενή επίπτωση στην ψυχολογία των ανήλικων τέκνων των διαδίκων, καθόσον, θα τα αναστάτωνε και θα τα αποδιοργάνωνε, ενώ θα τους στερούσε και την τακτική επικοινωνία με τον πατέρα τους-καθ’ου»

ΜΠρΑθ 14143/2019

Όπως και αμέσως παραπάνω. έτσι και στην εν λόγω απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών κρίθηκε πως πρέπει να οριστεί κοινή επιμέλεια (συνεπιμέλεια) του προσώπου των ανηλίκων τέκνων τους μεταξύ των διαδίκων ως προς τον προσδιορισμό του τόπου της διαμονής τους, προκειμένου να αποτραπεί ο κίνδυνος να εγκατασταθούν μελλοντικά τα τέκνα των διαδίκων, με μονομερείς ενέργειες της μητέρας τους, σε χώρα του εξωτερικού

ΜονΠρΑθ 3944/2018

Παρότι η επιμέλεια του ανηλίκου τέκνου ανατέθηκε στην μητέρα του, έγινε δεκτό ότι για τα ζητήματα της μόρφωσης και της εκπαίδευσης, της υγείας και της περίθαλψης αλλά και του καθορισμού της κατοικίας του θα συναποφασίζουν και θα φροντίζουν από κοινού και οι δύο γονείς. Επίσης, έγινε δεκτό ότι μέρος της καταβληθείσας διατροφής θα πρέπει να συμψηφιστεί με το αγοραίο μίσθωμα του ιδιόκτητου διαμερίσματος, που ο πατέρας παραχώρησε κατά χρήση στην μητέρα και το ανήλικο τέκνο του, προκειμένου το τελευταίο να κατοικεί κοντά στον ίδιο, αλλά και στο σχολείο, που φοιτά.

Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη την υπ’ αρίθμ. 3944/2018 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών εδώ.

Αντί επιλόγου: Επίλυση διαφωνίας σχετικά με ζήτημα, ως προς το οποίο έχει ορισθεί η συναπόφαση των γονέων

ΜονΠρΑθ 6305/2013

Η συγκεκριμένη περίπτωση αφορά επίλυση διαφωνίας των γονέων ως προς την επιλογή του σχολείου στο οποίο θα φοιτήσει το ανήλικο τέκνο, κατόπιν έκδοσης απόφασης ασφαλιστικών μέτρων, με την οποία είχε ορισθεί η ανάθεση της επιμέλειας του ανήλικου τέκνου στην αιτούσα-μητέρα, πλην των ζητημάτων της υγείας και της εκπαίδευσης για τα οποία ορίσθηκε ότι πρέπει να υπάρχει συναπόφαση και των δύο γονέων. Η αιτούσα ζήτησε να διαταχθεί η λήψη ασφαλιστικών μέτρων, με τα οποία να της επιτραπεί να εγγράψει το ανήλικο τέκνο στην Α` Δημοτικού συγκεκριμένου εκπαιδευτηρίου.

Όσον αφορά τον ισχυρισμό του καθ` ου η αίτηση περί απαραδέκτου της κρινόμενης αίτησης, διότι η αιτούσα, θα έπρεπε καταρχήν να ζητήσει την έκδοση της απόφασης περί ανάκλησης ή μεταρρύθμισης της εκδοθείσας απόφασης ασφαλιστικών μέτρων, το Δικαστήριο έκρινε ότι «…πρέπει να απορριφθεί, καθώς, με την κρινομένη αίτηση, η αιτούσα δεν επιδιώκει την ανάκληση της ως άνω υπ` αριθ. απόφασης, η οποία είχε ρυθμίσει τις σχέσεις των διαδίκων με το τέκνο τους (επιμέλεια-διατροφή-επικοινωνία),……….. παρά μόνο, επιδιώκοντας την επέμβαση του δικαστηρίου για την άρση μία μεμονωμένης μεταξύ τους διαφωνίας στα θέματα της εκπαίδευσης, ζητεί την προσωρινή ρύθμιση του ειδικότερου θέματος της εγγραφής του ανηλίκου τέκνου των διαδίκων στα εκπαιδευτήρια «……….», λόγω της άρνησης του καθού να εγγραφεί σ` αυτά…».